Sezonowy chów trzmieli

Tytuł: "Sezonowy chów trzmieli"

Tytuły wybranych rozdziałów:

• Biologia trzmieli
• Sezonowy chów trzmieli w izolatorach (zalecane gatunki, roślina pokarmowa, zakładanie poletek, izolator hodowlany, ulik dla trzmieli, podkarmiaczka, chów trzmieli, postępowanie z rodzinkami trzmieli na plantacjach, chów trzmieli w naturze)

Zapylenie roślin uprawnych jest tak samo ważnym czynnikiem plonotwórczym, jak agrotechnika, nawożenie czy ochrona przed szkodnikami i chorobami. Jest to przy tym czynnik najtańszy, dostępny zazwyczaj bez żadnych zabiegów ze strony plantatora i najczęściej niedoceniany.

Trzmiele, oprócz pszczoły miodnej są najważniejszymi zapylaczami roślin uprawnych i dziko rosnących. Żeby jednak spełniły swą rolę zapylającą, muszą gnieździć się blisko pól, a same pola nie powinny być bardzo rozległe, ponieważ owady te latają niezbyt daleko od swych gniazd (około 500 m). Większość gatunków trzmieli gnieździ się w ziemi lub na jej powierzchni. W krajobrazie rolniczym jedynymi miejscami nadającymi się do tego celu są miedze, rowy, skarpy, wały przeciwpowodziowe, śródpolne zadrzewienia i przydroża. Stosunkowo rzadko gniazda zakładane są w uprawach wieloletnich.

Zanim nie zdobędzie uznania i zrozumienia konieczność ochrony w naturze dzikich zapylaczy (trzmieli i pszczół samotnic) poprzez urozmaicanie krajobrazu rolniczego mozaiką zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych, doraźną drogą zwiększenia liczebności zapylaczy jest chów niektórych gatunków. Podjęcie chowu zapewnia bowiem matkom nie tylko miejsca gnieżdżenia i pokarm, eliminuje konkurencję, ale również daje możliwość przedłużenia okresu pożytkowego dla trzmieli poprzez wystawianie uzyskanych w ten sposób rodzin do zapylania określonych roślin. Takiej ciągłości kwitnienia często nie mają rodziny gnieżdżące się wśród pól.

Dobrze prowadzony chów trzmieli w izolatorach daje matkom trzmieli znacznie większą szansę założenia gniazda i wyprowadzenia robotnic, niż znajdują w naturze. Poza miejscami do gnieżdżenia, chów zapewnia matce przede wszystkim lepszą bazę pożytkową w okresie, kiedy jest sama i musi nie tylko karmić i ogrzewać potomstwo, ale wylatywać z gniazda po pokarm. Jest to najtrudniejszy okres dla trzmieli, w czasie którego wiele z założonych gniazd ginie z powodu głodu, spowodowanego nie tylko brakiem pożytku, ale także niemożnością wylotu z gniazda na odległe rośliny przy niesprzyjającej dżdżystej pogodzie i częstych wiosną nawrotach chłodu. Gniazda mogą być w tym trudnym dla trzmieli okresie niszczone również przez wypalanie traw, szkodniki, wydeptywane przez zwierzęta i ludzi oraz podtapiane przez wiosenne ulewy. Poprawnie prowadzony chów trzmieli może dlatego korzystnie wpływać na wzrost liczebności tych pożytecznych owadów w naturze.

Prowadzenie chowu trzmieli metodami ekstensywnymi jest obecnie możliwe nie tylko w gospodarstwach ekologicznych, ale również w typowych gospodarstwach rolniczych o profilu nasiennym - uprawiających rośliny motylkowe drobnonasienne i ogrodniczych z uprawą pod osłonami: pomidorów, ogórków i papryki. Wykorzystanie trzmieli do zapylania pomidorów obniżyło koszty produkcji i doprowadziło do uzyskania owoców znacznie lepszej jakości niż pochodzących z hormonizacji kwiatów. Ponadto spowodowało zaniechanie stosowania chemicznych środków ochrony roślin w walce ze szkodnikami upraw, na rzecz entomofagów.

Publikacja stanowi poszerzoną instrukcję sezonowego chowu trzmieli. Opisana w niej metoda zgodna jest z naturalnym cyklem życiowym trzmieli. Informacje zamieszczone w opracowaniu pozwalają na samodzielne prowadzenie hodowli w sposób, który umożliwi rozwój trzmielej rodziny, od inicjacji gniazda do wyprowadzenia osobników pokolenia płciowego i jego rozpadu.