Tytuł: "Porobnica włochatka Anthophora plumipes Pall. - bionomia, gniazdowanie, chów, użytkowanie"
Autor: dr inż. Stanisław Flaga
Wydawca: Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB, Zakład Doświadczalny Grodkowice, Kraków 2024
Format: B5
Objętość: 175 stron
Okładka: Półsztywna, kolorowa, foliowana
Inne: Publikacja ilustrowana jest barwnymi fotografiami (76), rycinami (13) i zawiera 19 tabel
Niniejsza publikacja napisana przez dr inż. Stanisława Flagę, z którym mamy przyjemność współpracować i brać udział w badaniach, jest owocem jego 30-letnich badań nad pszczołą porobnicą włochatką. Zawiera ona całą obecną wiedzę na temat tego gatunku zebraną z publikacji międzynarodowych i krajowych. Opisuje nie tylko takie aspekty jak systematyka, występowanie, cykl życiowy, ale podaje także mnóstwo informacji dotyczących roślin pokarmowych, budowy gniazd i zachowań tych pszczół. To co dodatkowo czyni tę książkę niezwykle cenną to olbrzymia ilość bardzo cennych informacji pomagających w chowie tego gatunku. Dane te powstały w wyniku wielu lat badań, które zaowocowały opracowaniem systemu przenośnych gniazd umożliwiających stosowanie porobnic do zapylania upraw.
Uwaga:
W sprzedaży mamy ograniczoną ilość egzemplarzy autorskich.
Tytuły rozdziałów:
- ROZDZIAŁ I: SYSTEMATYKA I BIONOMIA PSZCZÓŁ POROBNIC
1. Pozycja systematyczna i charakterystyka pszczół należących do rodzaju Anthophora
2. Zróżnicowanie krajowych gatunków porobnic
3. Wielkość i wygląd porobnicy włochatki
4. Rozprzestrzenienie A. plumipes na kuli ziemskiej i w Polsce
5. Zajmowane siedliska (biotop A. plumipes)
6. Okres aktywności porobnicy włochatki
6.1. Dynamika pojawu
6.2. Aktywność dzienna
7. Rozród A. plumipes
7.1. Zachowania godowe
7.2. Roczny cykl życiowy
7.3. Struktura płci u potomstwa
7.4. Przeżywalność potomstwa
8. Rośliny pokarmowe
8.1. Zachowania pokarmowe porobnic
8.2. Związki pokarmowe porobnicy włochatki
- Rozdział II: Gniazdowanie A. plumipes
1. Miejsce gnieżdżenia
1.1. Terytorium osadnicze
1.2. Aktywność gniazdowa i skłonności kolonijne gatunku
1.3. Rodzaj i nachylenie podłoża oraz wysokość umieszczenia kolonii
1.4. Powierzchnia agregacji oraz liczba i zagęszczenie gniazd
1.5. Rozkład przestrzenny gniazd oraz minimalne odległości między otworami wejściowymi
1.6. Wykorzystywanie starych gniazd
2. Wygląd gniazda z zewnątrz – przedsionek
3. Budowa wewnętrzna gniazd
3.1. Korek zamykający wejście do gniazda
3.2. Gniazda bez kanału głównego
3.3. Gniazda z krótkim i długim kanałem głównym
3.4. Kanał główny z oddalonymi od siebie korytarzami bocznymi
3.5. Korytarze boczne
3.6. Komórki pszczele
3.6.1. Kształt i wielkość komórek pszczelich
3.6.2. Liczba komórek wytworzonych w sezonie przez jedną samicę oraz głębokość ich umieszczenia
3.6.3. Zawartość komórek – co zamiast kokonów
3.6.4. Szczególna rola wydzieliny gruczołu Dufour´a
3.6.5. Zaopatrzenie komórek pszczelich w pyłek i nektar
3.6.6. Czas potrzebny na budowę pojedynczej komórki
4. Liczba dni potrzebnych na zbudowanie i zamknięcie jednego gniazda
5. Łączna liczba gniazd budowanych przez jedną samicę
6. Zachowanie samic podczas budowy gniazd
7. Próby przywłaszczania sobie gniazd nie zamkniętych i wspólne gniazda kilku samic
- ROZDZIAŁ III: CHÓW POROBNICY WŁOCHATKI
1. Wprowadzenie
2. Właściwości podłoża w miejscach występowania A. plumipes
3. Pozyskanie pszczół do prowadzenia prób hodowlanych
4. Pierwsze doświadczenia ze skrzyniami gniazdowymi używanymi do chowu porobnic
5. Doskonalenie sztucznych siedlisk gniazdowych
5.1. Zmiana wielkości skrzyń gniazdowych
5.2. Dobór odpowiedniego rodzaju ziemnego podłoża
5.3. Mrożenie bloków ziemnych
5.4. Dodanie perlitu do składu mieszanki
5.5. Zaopatrzenie bloków w otwory inicjalne
5.6. Pionowo, skośnie czy poziomo – ustalenie optymalnego kąta nachylenia podłoża
5.7. Zamocowanie siatek chroniących gniazda porobnic przed drapieżnikami
6. Chów porobnic w sposób ekstensywny
6.1. Chów porobnic na zasiedlonych ścianach wiejskich zabudowań
6.2. Chów A. plumipes w konstrukcjach glinianych na terenie Wigierskiego Parku Narodowego
7. Chów porobnic metodami intensywnymi
7.1. Obowiązujące przepisy ochronne dotyczące pozyskania pszczół do chowu
7.2. Zróżnicowanie materiału hodowlanego A. plumipes
7.3. Prace nad nowymi konstrukcjami siedlisk gniazdowych o budowie lamelarnej
7.4. Znaczenie sektorów barwnymi paskami
8. Ochrona gniazd przed naturalnymi wrogami A. plumipes
8.1. Profilaktyka sanitarna w chowie pszczół
8.2. Owady pasożytujące w gniazdach porobnic
9. Fauna niepasożytnicza zasiedlająca gniazda porobnic i powierzchnie przez nie zajmowane
9.1. Zwabianie owadów towarzyszących do pułapek gniazdowych
10. Efektywność namnażania porobnicy włochatki
11. Wnioski końcowe wynikłe z prac hodowlanych
12. Kalendarz prac w chowie porobnicy włochatki
- Rozdział IV: Użytkowanie porobnicy włochatki
1. Wprowadzenie
2. Cechy umożliwiające wykorzystanie porobnic na uprawach
3. Kierunki użytkowania porobnicy włochatki
3.1. Zapylanie drzew i krzewów owocowych
3.1.1. Zbieżność terminu lotów oraz pory kwitnienia drzew i krzewów owocowych
3.1.2. Sprawność w odwiedzinach kwiatów wizytowanych gatunków roślin
3.2. Zapylanie roślin warzywniczych
3.3. Użytkowanie porobnic w przestrzeniach zamkniętych
3.4. Nasiennictwo roślin ozdobnych i zielarskich
3.5. Hodowla twórcza nowych odmian roślin uprawnych
3.6. Konserwacja obszarów cennych przyrodniczo
3.7. Edukacja szkolna i pozaszkolna
4. Gospodarowanie zgodne z predyspozycjami biologicznymi porobnic
4.1. Odległość lotów i floromigracja
4.2. Zabiegi zwiększające efektywność namnażania się porobnic na plantacjach roślin jednogatunkowych
4.3. Ekspozycja gniazd na uprawach sadowniczych i warzywniczych oraz wielkość wsiedlanych kolonii
5. Ochrona porobnicy włochatki w środowisku przyrodniczym
5.1. Przyczyny zanikania i metody ochrony gatunku
5.2. Zachowanie stanowisk ostojowych i poprawa kwiecistości siedlisk pszczół
Wybrane pozycje literatury
Wstęp
Krajowa fauna porobnic liczy 8 gatunków (spośród ponad 400 gatunków stwierdzonych na świecie). W warunkach naturalnych pszczoły porobnicowate zasiedlają wszelkiego rodzaju skarpy ziemne, urwiste stoki i słabo porośnięte zbocza. Niektóre gatunki zakładają gniazda w martwym drewnie.
W toku ewolucji owady osiedlające się w miejscach ciepłych i suchych zyskiwały większe szanse przeżycia. Tym należy tłumaczyć zagnieżdżanie się porobnic w ścianach budynków glinianych i drewnianych, dawniej pospolitych na wsi. Duże potrzeby termiczne sprawiały, że zwykle zasiedlały one ściany o wystawie południowej lub do niej zbliżonej. Pszczoły osiedlające się blisko człowieka mogły korzystać w ten sposób z naturalnego materiału budulcowego, jakim była glina i drewno, ale także z zadaszenia i ciepła, jakie pochodziło w okresie zimy z wnętrza budynków. Korzystne warunki egzystencji były czynnikiem przywiązującym pszczoły porobnicowate do nowego siedliska.
W glinianych ścianach budynków gniazdowały głównie gatunki posiadające w Polsce górną granicę swego zasięgu: porobnica opylona i mularka - licznie występujące na południu Europy i w krajach Śródziemnomorskich, a także gatunki o nieco mniejszych potrzebach termicznych: porobnica włochatka i ruda.
Z biegiem czasu zaniknęły tradycje budowania domów i obiektów gospodarskich z gliny i drewna. Materiały dawniej używane zastąpiły nowe, nieprzyjazne dla owadów, sztuczne elementy wykończenia ścian. Wraz z odejściem dawnej kultury i sztuki budowania zginęło bezpowrotnie środowisko sprzyjające gnieżdżeniu się pszczół porobnic w pobliżu człowieka.
Porobnice, mimo iż w większości gnieżdżą się w ziemi, łatwo dają się hodować. Możliwe jest w ten sposób tworzenie przenośnych kolonii gniazd i wzbogacanie siedlisk naturalnych, a także wykorzystanie najcenniejszych gatunków w rolnictwie i ogrodnictwie.
Publikacja stanowi ważne źródło informacji o biologii, możliwościach wykorzystania i zagrożeniach pszczół porobnicowatych i dlatego stanowi cenną pomoc dla rolników gospodarujących metodami ekologicznymi i ważną pozycję w edukacji ekologicznej społeczeństwa.
Autorowi przyświecała myśl, by zagadnienia ochrony pszczół porobnicowatych przedstawić w sposób umożliwiający podejmowanie czynnych działań ochronnych przez osoby o różnym stopniu przygotowania merytorycznego.
